YALINYAZI KASABASI

İlçenin güney batısında bulunan Yalınyazı Kasabası, Alıçözü, Küçüközlü, Karşıyaka, Kızılca, Çiftlik ve. Boldacı köyleri ile komşudur. İlçeye 29 km. uzaklıkta bulunan ve yolu asfalt olan kasabanın ulaşım sorunu yoktur. Çevre ile ulaşım belediye otobüsü, taksi, minübüs ve traktörlerle sağlanmaktadır. Maşat-ova denilen geniş bir arazi üzerinde kurulmuş olan kasabanın çevresinde Küçükçayır,. Büyükçayır, Çevrik, Dikmen, Dereağzı, Yamaç, Kızılöz, Gölbaşı, Yaylayolu, Kızılyer ve Porsuk isimli mevkiiler bulunmaktadır. Rakımı 850 m. olan kasaba 1855 ve 1962'de sel felaketine uğramıştır.
Kuruluş tarihi kesin olarak bilinmeyen ve eski ismi Maşhat olan kasabanın İran'ın Meşhet kentinden gelerek buraya yerleşenler tarafından kurulduğu söylenmektedir. Yahudi mezarlığı anlamına gelen Maşhat'ın ismi 1962 yılında Yalınyazı olarak değiştirilmiştir.
1990 nüfus sayımına göre 270 haneden oluşan Yalınyazı'da 2298 kişi yaşamaktadır. Kasabada 70 adet renkli 195 adet siyah beyaz televizyon ve 270 adet radyo bulunmaktadır.
Geniş ve verimli bir ovaya sahip olan kasabanın motopomplarla sulanan 20.000 dekarı kıraç olmak üzere 27.000 dekar arazisi vardır. İlçenin en fazla ürün alınan bu bölgesinde arpa, buğday, mercimek, nohut, ayçiçeği ve şeker pancarı yetiştirilmektedir. İhtiyacı karşılamak için meyvecilik yapılmakta olan kasabada iki sera mevcuttur. Kasabada mevcut olan 175 traktörün yanında tarımda kullanılan tarım araçlarının hemen hepsi mevcuttur. Hasat mevsimi çevreden biçerdöverler gelmektedir. Tarımın yanı sıra hayvancılığın da yaygın olduğu kasabada 2500 büyükbaş, 10.000 küçükbaş hayvan bulunmaktadır.
Ayrıca arıcılık yapanlara rastlanılmaktadır. Köyde bulunan ekilebilir arazi köy nüfusuna yeterlidir. Buna rağmen yeni yetişen gençler memur ve işçi olarak dışarıya gittiğinden göç olayına rastlanır.
Eğitim ve öğretime 1928 yılında başlanan kasabaya 1972 yılında ortaokul açılmıştır. 1990 yılında iki okul birleştirilerek 8 yıllık İlköğretim Okulu haline getirilmiştir. 10 adet derslik bulunan okula Devlet-Vatandaş işbirliği ile 4 adet öğretmen lojmanı yapılmıştır. Birinci kademesinde 187, ikinci kademesinde 95 öğrenci olan kasabada okur-yazar oranı %95'tir. 1984 yılında biçki-dikiş kursu açılan kasabada halkın eğitim-öğretime ilgisi iyi durumdadır. Köyde yetişen iki doktor, 6 mühendis, 30 öğretmen ve 45 gardiyan, 65 PTT memuru olmak üzere çeşitli meslek gruplarında 200'ün üzerinde yetişmiş insanı vardır.
Camii, 300 aboneli PTT Şubesi, elektriği , Sağlık Ocağı, Tarım Kredi Kooperatifi, Ziraat Teknisyenliği, Tohum Eleme istasyonu ve Jandarma Karakolu, şebeke sistemli içme suyu bulunan kasabada kanalisazyon mahalli imkanlarla yapılmıştır. Sanayii olarak un fabrikası, değirmen ve hızarhanesi mevcuttur. Her hafta hayvan pazarı kurulan Yalınyazı Kasabası çevrenin ekonomik ve ticari merkezi konumundadır. Bu özellikleri ve artan nüfusu göz önüne alınarak 1992 yılında Belediye Teşkilatı kurulmuştur. Yalınyazı'da ev inşaatına başlanırken temele kurban kesilerek
kan akıtılır. Düğünlerde davetiye olarak şeker ve yufka dağıtılır. Yaz veya kış olsun güveyi pınarı denilen yerde güveyinin yıkanması, gelin eve gelirken eline yağlı kağıt verilmesi, duvara çivi çakılması, ayağına küp kırılması adettendir.
Saka Dede, Kamber Dede ve Küçük Çeltek isimli ziyaret yerleri ile Akdoğan denilen birde yaylası vardır.
Kasabanın batısında 1500 m. uzaklıkta Hitit dönemine ait Maşathöyük "Tapigga", ovanın ortasında 28 metre yükseklikteki tepenin sert kayalı platformuna oturtulmuştur. Höyük 1973 yılında Tahsin ÖZGÜÇ başkanlığında Türk Tarih Kurumu ve Ankara Üniversitesinin işbirliği ile yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkarılmıştır. 4000 yıllık uzun geçmişinde değişik çağ ve uygarlıkların belgelerini içinde saklayarak zamanımıza kadar getiren Höyük ve Höyük mimarisi: Seramikleri, tunç ve demir devrine ait metal aletleri ve daha birçok buluntuları ile Hitit ve Frig Uygarlıklarına ışık tutmaktadır. Kazılar sonucu ortaya çıkarılan buluntular halen Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi ile Tokat Müzesinde sergilenmektedir.
Köydeki evlerin çoğunluğu kargir ve kerpiçten olup, son yıllarda betonarme evler yapanlara da rastlanmaktadır. Her evde tuvalet bulunmasına rağmen banyo her evde bulunmaz. Evlerde cağlık denilen yerde banyo yapılır.
Marangoz, demirci, değirmenci, duvar ve beton ustası hızarcı bulunan köyde ev çulfallıklarmda kilim ve çuval dokunur.
Sağlık Ocağı 1978 yılında Devlet tarafından yapılmıştır. Nüfus planlaması yapılan kasabada hastalık halinde tıbbi yöntemlere başvurulmaktadır. Üfürükçülüğe ve muska yazanlara da inanılmaktadır.
Akraba evliliği yok denecek kadar az olan kasabada kız kaçırma olayına ve kan davasına rastlanılmaz. Birden fazla kadınla evli olanlar da vardır.